استفاده از شرط تحویل روی عرشه کشتی که اصطلاحاً و به اختصار به FOB و یا FREE ON BOARD موسوم می باشد صرفاً در حمل و نقل دریایی و یا آبراه های داخلی به کار می رود.

تحویل کالا روی عرشه کشتی در واقع فروشنده را ملزم می نماید تا کالا را روی عرشه کشتی تعیین شده توسط خریدار در بندر مبدأ و یا بندر تعیین شده توسط خریدار برای بارگیری تحویل نماید.

مسئولیت فروشنده در خصوص خطر از میان رفتن کالاها و یا آسیب دیدن آنها هنگامی منتقل می شود که کالا روی عرشه کشتی قرار گیرد و خریدار پس از عبور کالاها از ریل عرشه کشتی مسئولیت تمامی هزینه ها و ریسکهای ناشی از میان رفتن کالاها، سقوط کالاها، آسیب دیدن کالاها را پس از عبور کالاها از ریل کشتی بر عهده می گیرد.

استفاده از شرط تحویل FOB در مواردی که کالا قبل از قرار گرفتن روی عرشه کشتی در اختیار حمل کننده قرار می گیرد.

برای مثال کالا در کانتینر و نوعاً در پایانه تحویل داده می شود، مناسب نیست و در چنین وضعیتی باید از قاعده "تحویل کالا در محل مقرر به حمل کننده» که به شرط FCA موسوم می باشد استفاده نمود.

الف) تعهدات و مسئولیتهای فروشنده در تحویل کالاها به صورت فوب FOB و یا FREE ON BOARD

1. فروشنده متعهد می باشد که کالا را مطابق با قرارداد فروش بر اساس تعداد، مقدار، کیفیت بهمراه فاکتور فروش (اینویس سیاهه تجاری، INVOICE) و پکینگ لیست (PACKING LIST) به خریدار تحویل نماید.

اهمیت هر یک از این اسناد در مراحل قراردادی و حقوقی برای تجار مشخص می باشد. ورود کالاها به کشور مقصد بر مبنای سیاهه تجاری و پکینگ لیست صادره از طرف فروشنده صورت می گیرد که در برخی موارد نیاز دارد تا توسط اتاق بازرگانی کشور مبدأ نیز تایید شود.

این اسناد هم به صورت الکترونیکی و هم به صورت چاپ شده می تواند در اختیار خریدار قرار گیرد.

2. فروشنده تعهدی برای انعقاد قرارداد حمل در قبال خریدار ندارد. با وجود بر این اگر خریدار درخواست کرده و یا رویه تجاری مقرر داشته و خریدار در زمان مقتضی دستور مغایری نداده باشد.

فروشنده می تواند به هزینه و مسئولیت خریدار، قرارداد حمل را طبق شرایط متداول منعقد کند. در هر حال فروشنده می تواند از انعقاد قرارداد حمل خودداری کند و در چنین صورتی باید مراتب را فوراً به اطلاع خریدار برساند.

3. فروشنده هیچ تعهدی برای انعقاد قرارداد بیمه برای خریدار ندارد. در صورت درخواست خریدار و پرداخت هزینه های آن فروشنده می تواند نسبت به دریافت بیمه نامه به نفع خریدار اقدام نماید.

4. فروشنده باید کالا را روی عرشه کشتی تعیین شده توسط خریدار و در صورت وجود در نقطه بارگیری ای که در بندر مقرر برای بارگیری مشخص کرده است، تحویل دهد یا اینکه اقدام به تهیه کالایی کند که بدین نحو تحویل داده شده باشد.

ب) تعهدات و مسئولیتهای خریدار در تحویل کالاها به صورت فوب FOB و یا FREE ON BOARD

1. خریدار متعهد می باشد قبل از حمل نسبت به تسویه مبلغ کالاها اقدام نماید. در برخی موارد در قرارداد خرید بین خریدار و فروشنده مقرر می شود که مبلغ قرارداد در چند قسط پرداخت شود و خریدار با دریافت رونوشت بارنامه و مجوز صادرات از طرف فروشنده نسبت به تسویه مبلغ قرارداد اقدام می نماید.

2. خریدار باید مجوز واردات به کشور مقصد را تهیه نماید و کلیه هزینه های مربوط به چنین مجوزی بر عهده خریدار می باشد.

3. خریدار متعهد به تحویل کالاها می باشد مگر اینکه در زمان تحویل متوجه عدم مطابقت کالاها به شرح مندرج در قرارداد شود.

در مواردی به دلیل مشکلات ناشی از تحریم و یا عدم صدور مجوز صادرات از طرف کشور مبدأ بارگیری مربوط به کالاها دچار مشکل می شود.

در این خصوص معمولا فروشنده به شرایط فورس ماژور مندرج در قرارداد استناد می نماید و با استناد به اینکه وقوع تحریم از حیطه اختیار وی خارج می باشد نسبت به نگهداری کالاها در بندر اقدام می نماید و نسبت به اخذ قبض انبار اقدام می نماید و با استناد به قبض انبار صادره از خریدار نسبت به مطالبه باقیمانده مبلغ قرارداد اقدام می نماید.

در این خصوص دادگاهها رویه های متفاوتی در پیش می گیرند ولی دادگاهها بر اساس حقوق داخلی خود نسبت به بررسی استناد فروشنده به فورس ماژور اقدام می نمایند و در اکثریت مواقع استناد فروشنده به فورس ماژور مورد پذیرش قرار می گیرد.

در این حالت در صورتیکه کالا در زمره کالاهای فله ای باشد و مختص خریدار تولید نشده باشد خریدار می تواند با تعیین نماینده فروش نسبت به فروش کالاها اقدام نموده و ضرر و زیان خود را به حداقل برساند.

همچنین در صورتیکه بر اساس اسناد موجود استناد مراجع گمرکی در عدم صدور مجوز صادرات، اشتباه و بر خلاف قوانین و مقررات باشد می توان نسبت به تصمیم صادره از طرف مقامات گمرکی نیز اعتراض نمود.